Μετά από 70 έτη περίπου εκσυγχρονίζονται ο Ποινικός Κώδικας και ο Κώδικας Ποινικής Δικονομίας, οι οποίοι ψηφίστηκαν πρόσφατα από τη Βουλή και από την 1η Ιουλίου του 2019 διαμορφώνεται ένα νέο ποινικό πλαίσιο σε όλα σχεδόν τα στάδια απονομής της Δικαιοσύνης.

Σημαντικές αλλαγές εισάγονται με το νέο Ποινικό Κώδικα και ήδη έχουν κυρωθεί μεταβατικές διατάξεις για την ομαλή μετάβαση στο νέο πλαίσιο του Ποινικού Κώδικα και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας.

Τα εγκλήματα που τελούνται στο Διαδίκτυο, το διασυνοριακό οργανωμένο έγκλημα, οι νεοφανείς μορφές εγκλημάτων ασύμμετρης βίας, επέβαλαν τη νομοθετική αλλαγή. Στόχος ο εξευρωπαϊσμός των ποινών και για τα εγκλήματα της διαφθοράς, η πρόβλεψη νέων θεσμών, όπως η κοινωφελής εργασία, η έκτιση της ποινής κατ’ οίκον αλλά και με ηλεκτρονική επιτήρηση, η υφ΄όρον αναστολή των ποινών και η επιμέτρηση αυτών.

Ενδεικτικά κάποιες από τις βασικές αλλαγές:

– Η κατάργηση του Νόμου περί καταχραστών του Δημοσίου (Ν. 1609/50) και η ενσωμάτωσή του στο νέο Ποινικό Κώδικα.

-Η διάταξη αυστηρής τιμώρησης του ρατσιστικού εγκλήματος (82Α ΠΚ).

-Ως προς τα οικονομικά εγκλήματα το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος έχει νέο πλαίσιο ποινής και σημαντικές αλλαγές καταγράφονται στα αδικήματα που σχετίζονται με τη δωροδοκία (235 επ. ΠΚ).

– Καταργούνται τα πταίσματα.

– Διαχωρίζονται τα πλημμελήματα σε: α) ελαφρά πλημμελήματα με ποινή έως τρία χρόνια φυλάκισης, για τα οποία οι ποινές θα αναστέλλονται δια παντός εκτός αν υπάρχουν περιπτώσεις υποτροπής. Η αναστολή παρέχεται υπό όρους (όπως αποζημίωση του παθόντος, απαγόρευση εξόδους από τη χώρα και άλλα), β) βαριά πλημμελήματα που τιμωρούνται από τρία ως πέντε χρόνια, για τα οποία οι καταδικασθέντες υποχρεούνται να εκτίσουν έστω μέρος της ποινής τους.

– Αλλάζουν οι ποινές στα κακουργήματα και το ανώτατο όριο ποινής μειώνεται από 20 σε 15 έτη.

– Θεσπίζεται η προσφορά κοινωφελούς εργασίας ως κύρια ποινή.

– Προβλέπεται ένα νέο αδίκημα αυτό της απάτης σχετικής με τις επιχορηγήσεις.

– Μειώνεται το ανώτατο όριο πρόσκαιρης κάθειρξης.

– Καταργείται η στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων.

• Εγκλήματα όπως η κλοπή και η φθορά προβλέφθηκε ότι θα διώκονται κατ’ αρχήν αυτεπαγγέλτως, ώστε να εξυπηρετηθούν πρακτικές ανάγκες (σύλληψη επ’ αυτοφώρω κ.λπ.), με τη δυνατότητα όμως της εκ των υστέρων παύσεως της ποινικής δίωξης αν υποβάλει σχετική δήλωση ο ίδιος ο παθών.
• Προβλέφθηκε η αυτεπάγγελτη δίωξη της κακουργηματικής απιστίας και στον ιδιωτικό τομέα προς αποφυγήν τυχόν καταχρήσεων, κυρίως εκ μέρους οργάνων της διοίκησης μεγάλων επιχειρήσεων και οργανισμών.
• Ορίστηκε αυστηρότερο πλαίσιο ποινής για τους διευθύνοντες εγκληματικές οργανώσεις (κάθειρξη έως 15 έτη)
• Αυστηροποιήθηκε το πλαίσιο για τα αδικήματα του βιασμού με πρόβλεψη για κλιμάκωση των ποινών ανάλογα με τη βαρύτητα του αδικήματος καθώς εντάχθηκαν πλην του εξαναγκασμού με σωματική βία ή απειλή κατά της ζωής ή της σωματικής ακεραιότητας και άλλες μορφές στο αδίκημα του βιασμού.

Σύμφωνα με τις διατάξεις του νέου Κώδικα Ποινικής Δικονομίας:

– Ενδυναμώνεται ο ρόλος του εισαγγελέα

– Ενισχύεται η θέση του συνηγόρου υπεράσπισης

– Εισάγονται οι νέοι θεσμοί της ποινικής διαπραγμάτευσης, της ποινικής διαταγής και της ποινικής συνδιαλλαγής

– Συστηματοποιούνται τα μέτρα που αφορούν ανήλικους παραβάτες εξασφαλίζοντάς τους ειδική μεταχείριση

– Παρέχεται η ευχέρεια επιλογής, από τους δικαστές και τους πολίτες, σύγχρονων μοντέλων απονομής δικαιοσύνης.