Tο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης κλήθηκε να απαντήσει εάν το Facebook στο πλαίσιο στοχευμένης διαφήμισης μπορεί να αναλύει και να επεξεργάζεται ανεξάρτητα από το είδος τους προσωπικά δεδομένα που έχει στη διάθεσή του, χωρίς χρονικό περιορισμό, αλλά και κατά πόσο είναι επιτρεπτή η επεξεργασία ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων, όπως η σεξουαλική ζωή ή ο γενετήσιος προσανατολισμός ενός χρήστης που έχει γνωστοποιηθεί δημοσίως από τον ίδιο, προς τον σκοπό αυτό.

Η υπόθεση αφορά την καταγγελία του αυστριακού ακτιβιστή Maximilian Schrems κατά της Meta Platforms Ireland, για την παράνομη επεξεργασία των προσωπικών του δεδομένων, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αφορούν τον γενετήσιο προσανατολισμό του, με σκοπό την αποστολή στοχευμένων διαφημίσεων. Ειδικότερα, η Meta Platforms Ireland απέκτησε πληρεφορίες σχετικά με τον M. Schrems χάρη σε «cookies», «social plugins» και παρεμφερείς τεχνολογίες που έχουν ενσωματωθεί σε ιστοτόπους τρίτων και τα χρησιμοποίησε για τη βελτίωση των προϊόντων Facebook και την αποστολή εξατομικευμένης διαφήμισης στον M. Schrems. Λόγω των «plugins» αυτών, η Meta Platforms Ireland ήταν σε θέση να παρακολουθήσει τη συμπεριφορά του M. Schrems στο διαδίκτυο, γεγονός που οδήγησε στη συλλογή ορισμένων ευαίσθητων δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Τέτοια «plugins» βρίσκοταν στις ιστοσελίδες των πολιτικών κομμάτων και σε σελίδες που απευθύνονται σε ομοφυλόφιλο κοινό τις οποίες επισκέφθηκε ο M. Schrems, ενώ ο ίδιος δεν ανέφερε κανένα ευαίσθητο δεδομένο στο προφίλ του στο Facebook.

Επισημαίνεται ότι ήδη από τις 6 Νοεμβρίου 2023, οι υπηρεσίες του Facebook εξακολούθησαν να παρέχονται δωρεάν μόνο για τους χρήστες που είχαν συμφωνήσει να συλλέγονται και να χρησιμοποιούνται τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα που τους αφορούν προκειμένου να απευθύνονται σε αυτούς εξατομικευμένες διαφημίσεις.

Το μοντέλο του Facebook στηρίζεται στη χρηματοδότηση από τη διαδικτυακή διαφήμιση, η οποία απευθύνεται στοχευμένα σε κάθε μεμονωμένο χρήστη του μέσου κοινωνικής δικτύωσης σε συνάρτηση, μεταξύ άλλων, με τις καταναλωτικές του συνήθειες, τα ενδιαφέροντά του και την προσωπική του κατάσταση. Το συγκεκριμένο είδος διαφήμισης καθίσταται, από τεχνικής απόψεως, δυνατό χάρη στην αυτοματοποιημένη κατάρτιση λεπτομερών προφίλ των χρηστών του δικτύου και των διαδικτυακών υπηρεσιών που παρέχονται. Πιο συγκεκριμένα, η Meta Platforms Ireland συλλέγει τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών του Facebook σχετικά με τις δραστηριότητες αυτών των χρηστών τόσο εντός όσο και εκτός αυτού του κοινωνικού δικτύου, συμπεριλαμβανομένων ιδίως δεδομένων που σχετίζονται με το διαδίκτυο, τις επισκέψεις σε πλατφόρμες, ιστοτόπους και εφαρμογές τρίτων ενώ ακολουθεί και τα μοτίβα πλοήγησης των χρηστών σε αυτούς τους ιστότοπους μέσω της χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και των «pixel» που είναι ενσωματωμένα στους σχετικούς ιστότοπους.

Στην συγκεκριμένη περίπτωση, ο χρήστης έλαβε διαφήμιση που αφορούσε Αυστριακή πολιτικό και στηριζόταν στην ανάλυση της Meta Platforms Ireland σύμφωνα με την οποία ο M. Schrems είχε κοινά σημεία με άλλους χρήστες που είχαν κλικάρει «Μου αρέσει» για την εν λόγω πολιτικό. Αφετέρου, ο M. Schrems ελάμβανε επίσης τακτικά διαφημίσεις απευθυνόμενες σε ομοφυλοφιλικό κοινό και προσκλήσεις για αντίστοιχες εκδηλώσεις, ενώ ουδέποτε ανέφερε τον γενετήσιο προσανατολισμό του στο προφίλ του στο Facebook, παρότι είχε γνωστοποιεί δημοσίως το γεγονός ότι είναι ομοφυλόφιλος.

Κρίσιμη στην εν λόγω υπόθεση αποδείχθηκε η εφαρμογή του άρθρου 9(1) του GDPR η οποία απαγορεύει την επεξεργασία ειδικών κατηγοριών προσωπικών δεδομένων, τα οποία περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων, δεδομένα που αποκαλύπτουν φυλετική ή εθνική καταγωγή, πολιτικές απόψεις, θρησκευτικές πεποιθήσεις και δεδομένα που αφορούν την υγεία, τη σεξουαλική ζωή ή τον σεξουαλικό προσανατολισμό ενός φυσικού προσώπου. Για τους σκοπούς της εφαρμογής του άρθρου 9 (1) του GDPR, το Δικαστήριο στην υπ΄αρίθμ. 72 σκέψη του διατύπωσε ότι την είναι σημαντικό να καθοριστεί πού υφίσταται επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα από τον διαχειριστή ενός διαδικτυακού κοινωνικού δικτύου, εάν αυτά τα δεδομένα επιτρέπουν πληροφορίες που εμπίπτουν σε μία από τις κατηγορίες που αναφέρονται στις εξαιρέσεις της διάταξης του άρθρου 9 μπορούν να αποκαλυφθούν, ανεξάρτητα από το εάν οι πληροφορίες αυτές αφορούν χρήστη αυτού του δικτύου ή οποιοδήποτε άλλο φυσικό πρόσωπο. Εάν ναι, τότε αυτή η επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα απαγορεύεται, με την επιφύλαξη των παρεκκλίσεων που προβλέπονται στο άρθρο 9 παράγραφος 2 του GDPR.

Θα μπορούσε όμως μια δημοσία γνωστοποίηση του M. Schrems για τον γενετήσιο προσανατολισμό του να συνιστά μια πράξη που να θεμελιωθεί στην βάση του άρθρου 9 παρ. 2 περ. ε) σύμφωνα με την οποία η επεξεργασία αφορά δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα τα οποία έχουν προδήλως δημοσιοποιηθεί από το υποκείμενο των δεδομένων;

Στις προτάσεις του ο Γενικός Εισαγγελέας επεσήμανε ότι η εξαίρεση που ορίζεται στο άρθρο 9 παράγραφος 2 στοιχείο ε) του εν λόγω κανονισμού απαιτεί, κατ' ουσίαν, δύο προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούνται σωρευτικά, και συγκεκριμένα, πρώτον, μια «αντικειμενική» προϋπόθεση ότι τα εν λόγω δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα πρέπει να «δημοσιοποιούνται προδήλως» και, δεύτερον, μια «υποκειμενική» προϋπόθεση ότι είναι το «υποκείμενο των δεδομένων» που πρέπει να δημοσιοποιήσει προδήλως τα δεδομένα αυτά.

Το Δικαστήριο αποφάσισε επικαλούμενο την αρχή της ελαχιστοποίησης ότι είναι παράνομο, να ομαδοποιείται, να αναλύεται και να υποβάλλεται σε επεξεργασία, για σκοπούς στοχευμένης διαφήμισης, χωρίς χρονικό περιορισμό και χωρίς διάκριση ανάλογα με τη φύση των δεδομένων, το σύνολο των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα τα οποία απέκτησε το Facebook, από τον ίδιο τον χρήστη ή από τρίτους και τα οποία έχουν συλλεγεί τόσο εντός της πλατφόρμας όσο και εκτός αυτής.

Τέλος, το γεγονός ότι ένα πρόσωπο εκφράστηκε ως προς τον γενετήσιο προσανατολισμό του στο πλαίσιο συζήτησης στρογγυλής τραπέζης ανοικτής στο κοινό όπως στην συγκεκριμένη περίπτωση, δεν επιτρέπει στο Facebook να επεξεργάζεται άλλα δεδομένα σχετικά με τον γενετήσιο προσανατολισμό του εν λόγω προσώπου, τα οποία αποκτήθηκαν, ενδεχομένως, εκτός της συγκεκριμένης πλατφόρμας από εφαρμογές και ιστοτόπους τρίτων συνεργατών, με σκοπό να τα ομαδοποιήσει και να τα αναλύσει, προκειμένου να προτείνει στο πρόσωπο αυτό εξατομικευμένη διαφήμιση.