Μέχρι σήμερα έχει εκδοθεί μία σειρά Πράξεων Νομοθετικού Περιεχομένου και διευκρινιστικών εγκυκλίων, που έχουν διαμορφώσει ένα καινούριο, παρότι έκτακτο και προσωρινό, νομικό πλαίσιο, αναφορικά με την σχέση εργοδότη και εργαζόμενου, καθώς και την εν γένει λειτουργία των επιχειρήσεων. Επιπρόσθετα έχουν γίνει μέχρι σήμερα αρκετές εξαγγελίες και έχουν δημοσιοποιηθεί σχετικά δελτία τύπου από τα αρμόδια Υπουργεία Εργασίας, Ανάπτυξης και Οικονομικών, που αφορούν μία σειρά μέτρων στήριξης επιχειρήσεων και εργαζομένων.

Ακολουθεί μία σειρά ερωταπαντήσεων προκειμένου να μπει μία σειρά στα έως τώρα ισχύοντα. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να διατηρείται η επιφύλαξη, ότι οι ανωτέρω αναφερόμενες εξαγγελίες δεν έχουν μέχρι σήμερα αποτυπωθεί και νομοθετικά, ώστε να έχουν και νομική ισχύ.

1. Τι συνεπάγεται η απαγόρευση λειτουργίας επιχειρήσεων με κυβερνητική απόφαση, ως μέτρο πρόληψης για την προστασία από τον κορωνοϊό, για επιχείρηση και εργαζόμενο.

Η προσωρινή απαγόρευση λειτουργίας συνιστά γεγονός ανωτέρας βίας. Πρόκειται δηλαδή για απρόβλεπτο και τυχαίο γεγονός, το οποίο ήταν αδύνατο να αποτραπεί και αν ακόμα είχε καταβληθεί από τον εργοδότη το ανώτατο δυνατό μέτρο επιμέλειας, σύνεσης και πρόνοιας.

Όσο διαρκούν οι συνθήκες που συνιστούν ανώτερη βία, ο εργοδότης απαλλάσσεται της καταβολής μισθού. Δέον βέβαια αναφερθεί, ότι προκειμένου να επικαλεστεί ο εργοδότης το λόγο ανώτερης βίας, θα πρέπει να είναι αδύνατη η απασχόληση του εργαζομένου σε άλλη θέση της επιχείρησης, που εξακολουθεί να λειτουργεί (π.χ. delivery, take away κτλ) ή και η εξ αποστάσεως εργασία. Προβλέφθηκε, επιπλέον, ότι οι επιχειρήσεις – εργοδότες που πλήττονται σημαντικά από τις συνέπειες του φαινομένου του κορωνοϊού, μπορούν με απόφασή τους να θέσουν μέρος ή όλο το προσωπικό τους σε καθεστώς αναστολής της σύμβασης εργασίας, όπου θα ισχύει τα όσα αναφέρθηκαν ανωτέρω. Το μέτρο αυτό μπορεί να εφαρμοστεί για ένα μήνα με δυνατότητα παράτασης. Για όσο διάστημα θα κάνει η επιχείρηση χρήση του μέτρου αυτού απαγορεύεται ρητά κάθε απόλυση.
Ειδικώς για τις περιπτώσεις αυτές των εργαζομένων που δεν δύναται να απασχολούνται, λόγω των σχετικών μέτρων απαγόρευσης λειτουργίας ή αναστολής της σύμβασης εργασίας με απόφαση του εργοδότη, ανακοινώθηκε από την κυβέρνηση, η καταβολή επιδόματος ενίσχυσης και η επιπρόσθετη κάλυψη των ασφαλιστικών τους εισφορών, τα οποία θα καταβληθούν από το Ελληνικό Δημόσιο.
Όσον αφορά στην απόλυση δίχως καταβολή αποζημίωσης, πέραν της νομοθετημένης από την κυβέρνηση ρύθμισης, ότι όλες οι απολύσεις εργαζομένων από 18-3-2020 έως και άρσης των έκτακτων μέτρων θα είναι άκυρες, προκειμένου ο εργοδότης να απαλλαγεί της υποχρέωσης καταβολής αποζημίωσης πρέπει να υπάρξει οριστική (και όχι προσωρινή) διακοπή της εργασίας εξ αιτίας του περιστατικού ανωτέρας βίας.

2. Δύναται ο εργοδότης να προβεί μονομερώς σε μείωση μισθού;

Όχι. Πλην ελαχίστων εξαιρέσεων (π.χ. διαθεσιμότητα, εκ περιτροπής απασχόληση) η μείωση μισθού δεν μπορεί να γίνει μονομερώς με απόφαση του εργοδότη.

3. Μπορεί ο Εργοδότης να τροποποιήσει μονομερώς τη σύμβαση πλήρους απασχόλησης σε μερικής απασχόλησης;

Όχι. Μπορεί όμως να επιβάλλει μονομερώς σύστημα εκ περιτροπής απασχόλησης (απασχόληση κατά λιγότερες ημέρες την εβδομάδα ή κατά λιγότερες εβδομάδες το μήνα ή κατά λιγότερους μήνες το έτος ή και συνδυασμός αυτών κατά πλήρες ημερήσιο ωράριο εργασίας). Προβλέπονται όμως αυστηρές προϋποθέσεις για την επιβολή του συστήματος και συγκεκριμένα: i. αποδεδειγμένος περιορισμός της δραστηριότητας της επιχείρησης, ii. ενημέρωση του συνόλου των εργαζομένων και διαβούλευση με αυτούς, iii. διατήρηση των σχέσεων εργασίας (απαγόρευση απόλυσης). Το σύστημα εκ περιτροπής εργασίας, που έχει επιβληθεί από εργοδότη, δεν μπορεί να διαρκέσει περισσότερο από εννέα μήνες ανά ημερολογιακό έτος.

4. Μπορεί ο εργοδότης να χορηγήσει άδεια άνευ αποδοχών, δίχως τη συγκατάθεση του εργαζόμενου, λόγω του κορωνοϊού;

Όχι. Άδεια άνευ αποδοχών χορηγείται μόνο κατόπιν αιτήσεως του εργαζομένου και συναίνεσης του εργοδότη.

5. Μπορεί ο εργοδότης να θέσει μονομερώς τον εργαζόμενο σε διαθεσιμότητα, λόγω του κορωνοϊού;

Σε περίπτωση περιορισμού της οικονομικής δραστηριότητας ο εργοδότης μπορεί , αντί της καταγγελίας της σύμβασης εργασίας, να θέτει εγγράφως σε διαθεσιμότητα τους εργαζόμενους της επιχείρησης, η οποία δεν μπορεί να υπερβεί συνολικά τους τρεις (3) μήνες ετησίως. Απαραίτητη προϋπόθεση η ενημέρωση και διαβούλευση με το σύνολο των εργαζομένων. Κατά τη διάρκεια της διαθεσιμότητας ο μισθωτός λαμβάνει το ήμισυ του μέσου όρου των τακτικών αποδοχών των δύο τελευταίων μηνών, υπό καθεστώς πλήρους απασχόλησης.

6. Πως πρέπει να αντιδράσει ο εργοδότης σε περίπτωση που εμφανίσει ο εργαζόμενος συμπτώματα της μόλυνσης από τον κορωνοϊό;

Όπως ισχύει σε κάθε περίπτωση ασθένειας του εργαζομένου, ο εργοδότης δεν δύναται να αρνηθεί την χορήγηση αναρρωτικής άδειας. Ειδικώς δε για την περίπτωση του κορωνοϊού COVID-19, ενδείκνυται η άμεση απομάκρυνση από την εργασία εργαζομένου που υπάρχει πιθανότητα να νοσεί.

7. Ποιες είναι μέχρι στιγμής οι νομοθετημένες και με νομική ισχύ νέες προβλέψεις, λόγω κορωνοϊού, που διέπουν τη σχέση εργοδότη – εργαζόμενου.

α) Άδεια ειδικού σκοπού, για εργαζόμενους γονείς με τέκνα που φοιτούν σε σχολικές μονάδες (από βρεφονηπιακό σταθμό και έως Γ’ Γυμνασίου). Εφόσον ο εργαζόμενος πληροί τις προβλεπόμενες προϋποθέσεις ο εργοδότης οφείλει να του χορηγήσει την σχετική άδεια, με τους όρους που προβλέπονται.

β) Ο εργοδότης δύναται με απόφασή του να καθορίζει, ότι η εργασία που παρέχεται από τον εργαζόμενο στον προβλεπόμενο από την ατομική σύμβαση τόπο εργασίας, θα πραγματοποιείται με το σύστημα της εξ αποστάσεως εργασίας.

γ) Επιχειρήσεις - εργοδότες που έχουν εξαντλήσει τα προβλεπόμενα ανώτατα όρια υπερωριακής απασχόλησης των εργαζομένων τους, μπορούν να τους απασχολήσουν υπερωριακά, χωρίς σχετική εγκριτική απόφαση του Υπουργείου Εργασίας. Η σχετική υπερωριακή απασχόληση δεν μπορεί να υπερβαίνει τα ανώτατα ημερήσια όρια που προβλέπονται από τις σχετικές διατάξεις.

δ) Λήψη από τον εργοδότη, όλων των μέτρων ασφαλείας για την υγεία των εργαζομένων που παραμένουν στον χώρο εργασίας, σύμφωνα με τις συστάσεις του Ε.Ο.Δ.Υ. και του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας.

ε) Ο εργοδότης του οποίου η επιχειρηματική δραστηριότητα πλήττεται σημαντικά́ ή τελεί́ υπό́ απαγόρευση της επιχειρηματικής δραστηριότητας του με βάση τις κείμενες κανονιστικές πράξεις, δύναται να μεταφέρει προσωπικό́ από́ επιχείρηση του ομίλου σε επιχείρηση του ιδίου ομίλου, κατόπιν σχετικής μεταξύ́ τους συμφωνίας.

8. Ποια είναι τα μέχρι στιγμής τα νομοθετημένα έκτακτα μέτρα που αφορούν αποκλειστικά επιχειρήσεις;

Έχει ανασταλεί η υποχρέωση του εργοδότη να καταχωρεί στο πληροφοριακό σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ» κάθε αλλαγή ή τροποποίηση του ωραρίου ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας των εργαζομένων (π.χ. βάρδιες, αλλαγή στα ρεπό), καθώς και την υπερεργασία και τη νόμιμη υπερωριακή απασχόληση. Για όσο χρόνο εφαρμόζεται το παραπάνω μέτρο, ο εργοδότης υποχρεούται να γνωστοποιήσει στο πληροφοριακό σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ» συγκεντρωτικά, κάθε αλλαγή ή τροποποίηση του ωραρίου ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας των εργαζομένων, καθώς και την υπερεργασία και τη νόμιμη υπερωριακή απασχόληση που πραγματοποιήθηκε, εντός του προηγούμενου μήνα κατά το πρώτο δεκαήμερο του επόμενου μήνα της παρασχεθείσας εργασίας.

9. Ποια είναι, συνοπτικά, τα εξαγγελθέντα μέτρα στήριξης των επιχειρήσεων, για τα οποία αναμένουμε ειδικές νομοθετικές ρυθμίσεις

α) Αναστολή καταβολής ΦΠΑ, βεβαιωμένων οφειλών προς Δ.Ο.Υ. και ασφαλιστικά ταμεία και δόσεων ρυθμίσεων τμηματικής καταβολής βεβαιωμένων οφειλών.

β) Χρηματοδότηση επιχειρήσεων (με την μορφή επιστρεπτέας προκαταβολής κτλ).

γ) Μείωση μισθώματος επαγγελματικής μίσθωσης (καταβολή του 60% του μισθώματος).

δ) Αναστολή πληρωμής χρεολυσίων σε επαγγελματικά δάνεια για ενήμερες οφειλές (όχι ληξιπρόθεσμες).

ε) Χρονική μεταφορά της υποχρέωσης καταβολής δώρου Πάσχα για το καλοκαίρι, μαζί με το επίδομα αδείας, χωρίς τις προβλεπόμενες κυρώσεις για την μη έγκυρη καταβολή του (έως 15.04.2020).

10. Ποιες επιχειρήσεις υπάγονται στα μέτρα που έχουν εξαγγελθεί

Την 20.03.2020 το Υπουργείο Οικονομικών έδωσε τη λίστα με τους Κωδικούς Αριθμούς Δραστηριότητας (ΚΑΔ) των κλάδων που πλήττονται από την εξάπλωση του κορωνοϊού. Αναμένεται πλέον η κοινή υπουργική απόφαση, που θα οριστικοποιεί και θα προσδιορίζει την τελική μορφή των μέτρων, την συγκεκριμενοποίηση των επιχειρήσεων που αφορούν και τις προϋποθέσεις που θα τεθούν.