Ενσωματώνοντας την Οδηγία(ΕΕ) 2019/904 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 5ης Ιουνίου 2019 σχετικά με τη μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον, ο εθνικός νομοθέτης θέσπισε το Ν 4736/2020, με σκοπό την πρόληψη της δημιουργίας αποβλήτων.

Όπως επισημαίνεται στη σκέψη 5 της Οδηγίας, στην Ένωση, το 80-85 % των θαλάσσιων απορριμμάτων που καταμετρούνται στις παραλίες είναι πλαστικά, ενώ τα πλαστικά αντικείμενα μίας χρήσης αντιστοιχούν στο 50 % και τα είδη αλιείας στο 27 % του συνόλου. Τα πλαστικά προϊόντα μίας χρήσης περιλαμβάνουν ένα ευρύ φάσμα κοινών καταναλωτικών προϊόντων ταχείας κατανάλωσης που απορρίπτονται αφού έχουν χρησιμοποιηθεί μία φορά σύμφωνα με τον προορισμό τους, ανακυκλώνονται σπανίως και συχνά καταλήγουν στα σκουπίδια.

Έτσι, τίθεται ως στόχος η μείωση της κατανάλωσης των πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης ως το 2024 κατ’ ελάχιστο στο 30% σε σύγκριση με το 2022 και κατ’ επέκταση, η μείωση των εν λόγω πλαστικών ως το 2026 κατ’ ελάχιστο 60% σε σύγκριση με το 2022.

Προς επίτευξη του στόχου αυτού, ήδη από 3.7.2021 απαγορεύεται η διάθεσή στην αγορά πλαστικών προϊόντων μιας χρήσης, εφόσον κατασκευάζονται από οξοδιασπώμενη πλαστική ύλη.

Τα πλαστικά αυτά προϊόντα είναι:

• Μπατονέτες,

• Μαχαιροπίρουνα (πιρούνια, μαχαίρια, κουτάλια, ξυλάκια φαγητού),

• Πιάτα,

• Καλαμάκια,

• Αναδευτήρες ποτών,

• Πλαστικά στηρίγματα μπαλονιών,

• Περιέκτες τροφίμων κατασκευασμένοι από διογκωμένο πολυστυρένιο, δηλαδή δοχεία όπως κουτιά, με ή χωρίς κάλυμμα, εντός των οποίων τοποθετούνται τρόφιμα τα οποία: α) προορίζονται για άμεση κατανάλωση είτε επιτόπου είτε εκτός του καταστήματος, β) συνήθως καταναλώνονται από το δοχείο, και γ) είναι έτοιμα για κατανάλωση χωρίς περαιτέρω προετοιμασία, ιδίως μαγείρεμα, βράσιμο ή ζέσταμα, συμπεριλαμβανομένων των περιεκτών που χρησιμοποιούνται για γεύματα ταχυφαγείων ή άλλα γεύματα έτοιμα προς άμεση κατανάλωση, εκτός από περιέκτες ποτών, πιάτα, πακέτα και περιτυλίγματα που περιέχουν τρόφιμα,

• Περιέκτες ποτών από διογκωμένο πολυστυρένιο και τα καπάκια και καλύμματά τους,

• Κυπελλάκια για ποτά από διογκωμένο πολυστυρένιο και τα καπάκια και καλύμματά τους.

Περαιτέρω, από τις 3 Ιουλίου 2021 σερβιέτες υγιεινής, ταμπόν και εφαρμογείς ταμπόν, υγρά μαντηλάκια, προϊόντα καπνού με φίλτρο και φίλτρα που κυκλοφορούν στο εμπόριο για χρήση σε συνδυασμό με προϊόντα καπνού και κυπελλάκια για ποτά, τα οποία διατίθενται στην αγορά, φέρουν υποχρεωτικά εμφανή, ευανάγνωστη και ανεξίτηλη σήμανση επί της συσκευασίας τους ή επί του ίδιου του προϊόντος, που ενημερώνει τους καταναλωτές για τις κατάλληλες επιλογές διαχείρισης του προϊόντος ως αποβλήτου ή τους τρόπους διάθεσης αποβλήτων που πρέπει να αποφεύγονται για το συγκεκριμένο προϊόν σύμφωνα με την ιεράρχηση των αποβλήτων, και την παρουσία πλαστικών υλών στο προϊόν και τις επακόλουθες αρνητικές περιβαλλοντικές συνέπειες της απόρριψής τους στο περιβάλλον ή άλλου ακατάλληλου τρόπου απόρριψης των προϊόντων στο περιβάλλον ως αποβλήτων.

Η παράβαση των διατάξεων του Ν 4736/2020 για την μείωση των επιπτώσεων των πλαστικών προϊόντων μιας χρήσης στο περιβάλλον επισύρει πρόστιμα, τα οποία ξεκινούν ανά περίπτωση από 500 ευρώ και μπορούν να φτάσουν μέχρι και το 1% του ετήσιου κύκλου εργασιών μίας επιχείρησης. Μάλιστα, οι κυρώσεις αυτές επιβάλλονται ανεξάρτητα από άλλες τυχόν αστικές, διοικητικές και ποινικές κυρώσεις άλλων ειδικών νομοθετημάτων σχετικά με το περιβάλλον.

Είναι γεγονός ότι η υψηλή λειτουργικότητα και το σχετικά χαμηλό κόστος της πλαστικής ύλης έχουν αναγάγει αυτό το υλικό σε σημείο αναφοράς της καθημερινής μας ζωής. Ενώ, όμως, η πλαστική ύλη διαδραματίζει χρήσιμο ρόλο στην οικονομία και έχει σημαντικές εφαρμογές σε πολλούς τομείς, η αυξανόμενη χρήση της σε εφαρμογές βραχείας διάρκειας, οι οποίες δεν έχουν σχεδιαστεί για επαναχρησιμοποίηση ή οικονομικά αποδοτική ανακύκλωση, σημαίνει ότι τα πρότυπα παραγωγής και κατανάλωσης καθίστανται ολοένα και πιο γραμμικά και λιγότερο αποδοτικά.

Το συγκεκριμένο νομοθέτημα αποτελεί ορόσημο για τη διαχείριση των αποβλήτων που προέρχονται από την ανεξέλεγκτη κατανάλωση πλαστικών προϊόντων μιας χρήσης, με γνώμονα την προστασία του περιβάλλοντος, η οποία θα πρέπει να είναι προτεραιότητα όλων μας.