Ο εξωδικαστικός μηχανισμός αποσκοπούσε να παρέχει στους συμμετέχοντες πιστωτές λειτουργικό περιβάλλον διαμόρφωσης προτάσεων ρύθμισης των οφειλών του οφειλέτη και αποφυγής κινδύνου αφερεγγυότητάς του, έπειτα από αίτηση του οφειλέτη ή έπειτα από δική τους πρωτοβουλία, να δημιουργήσει, δηλαδή ένα περιβάλλον πιστωτικοκεντρικό και όχι οφειλετοκεντρικό.

Διαμορφώνοντας ένα περιβάλλον, στο οποίο σημαντική θα ήταν η συμμετοχή α) των πιστωτικών ιδρυμάτων (τραπεζών, β) των εταιριών leasing, γ) των εταιριών factoring, δ) των εταιριών διαχείρισης απαιτήσεων (servicers), ε) του Δημοσίου και στ) των Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης, επεδίωξε να καταστήσει εξυπηρετίσιμες της μη εξυπηρετούμενες οφειλές. Ο νομοθέτης, δηλαδή, προέταξε τους παράγοντες που θα οδηγήσουν στη λύση αντί να εστιάσει στο δυσεπίλυτο πρόβλημα, που πολλές φορές στο παρελθόν είχε αποτύχει να λύσει.

Η νέα πλατφόρμα, ήδη πριν την έναρξη της λειτουργίας της, είχε δημιουργήσει μεγάλες προσδοκίες στους οφειλέτες, καθώς υποσχόταν ρυθμίσεις σε έως 240 δόσεις για οφειλές προς το Δημόσιο και τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης και σε έως 420 δόσεις για οφειλές προς χρηματοδοτικούς φορείς, αλλά και ένα εύχρηστο λειτουργικό περιβάλλον για την υποβολή της αίτησης. Τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του εξωδικαστικού μηχανισμού θα χαρακτηρίζονταν μάλλον αποτυχημένα. Πληθώρα τεχνικών προβλημάτων στη λειτουργία της πλατφόρμας, απροθυμία των πιστωτών να συμμετέχουν στη διαδικασία και να δώσουν τις λύσεις, που τους καλούσε ο μηχανισμός να δώσουν, κι ένας αλγόριθμος, που δημιουργούσε ρυθμίσεις, οι οποίες, όμως, δεν άφηναν ικανοποιημένους ούτε τους πιστωτές ούτε τους οφειλέτες είχαν ως αποτέλεσμα αμφότερες πλευρές να ταλαιπωρηθούν, οι οφειλέτες να χάσουν την πίστη και την αισιοδοξία ότι ο καινούριος αυτός μηχανισμός, που ήρθε ουσιαστικά να αντικαταστήσει το ν. 3869/2010 (γνωστό ως Νόμο Κατσέλη), ο οποίος επί μια ολόκληρη δεκαετία αποτελούσε το καταφύγιό τους.

Ωστόσο, η πλατφόρμα του εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών του ν. 4738/2020 έχει διανύσει μεγάλη απόσταση από την έναρξη της λειτουργίας της την 01.06.2021 και ο νομοθέτης αυτήν τη φορά προχώρησε σε βελτιωτικές κινήσεις. Σε αντίθεση με το Νόμο Κατσέλη, που κάθε τροποποίησή του μάλλον δυσχέραινε την κατάσταση παρά τη βοηθούσε, οι τροποποιήσεις στη λειτουργία του εξωδικαστικού μηχανισμού αποδείχτηκαν ευεργετικές. Επιταχύνθηκε η διαδικασία, οι πιστωτές ξεκίνησαν να συμπεριφέρονται με περισσότερη υπευθυνότητα και ανέλαβαν το ρόλο, που ήθελε ο Νόμος να τους δώσει, ο αλγόριθμος βελτιώθηκε και τα αποτελέσματα ξεκίνησαν να έρχονται.

Πλέον, η συντριπτική πλειοψηφία των προτεινόμενων από την πλατφόρμα ρυθμίσεων ανταποκρίνονται και απεικονίζουν την πραγματική κατάσταση. Οι προτεινόμενες ρυθμίσεις ανταποκρίνονται σε μεγάλο ποσοστό τόσο στις πραγματικές δυνατότητες αποπληρωμής του οφειλέτη αλλά και στις πραγματικές προσδοκίες είσπραξης των πιστωτών, με αποτέλεσμα ολοένα και περισσότερες προτάσεις ρύθμισης να γίνονται αποδεκτές και να τίθενται σε εφαρμογή. Σύμφωνα με ανακοίνωση από το Γραφείο Τύπου του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών ο αριθμός των αιτήσεων ρύθμισης που υποβάλλονται πλέον μέσω της πλατφόρμας είναι υπερδιπλάσιος από τον αριθμό των αιτήσεων των προηγούμενων μηνών. Ο υπερδιπλασιασμός των αιτήσεων σχετίζεται άμεσα με την ενσωμάτωση, από το Φεβρουάριο, στην πλατφόρμα του εξωδικαστικού μηχανισμού αλλαγών – βελτιώσεων, που θεσμοθέτησε το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών. Τη δεδομένη χρονική στιγμή, ο μηχανισμός δείχνει να δημιουργεί δίκαιες και βιώσιμες ρυθμίσεις, μέσω ενός περιβάλλοντος που δεν υποχρεώνει τα μέρη σε πολυετείς και πολυέξοδες δικαστικές αντιδικίες, και δείχνει πλέον να κερδίζει τη μάχη με το Νόμο Κατσέλη αποτελώντας μια θετική εξέλιξη στο δύσκολο και δυσεπίλυτο πρόβλημα των υπερχρεωμένων νοικοκυριών, των κόκκινων δανείων και των συσσωρευμένων οφειλών.