Σε εφαρμογή έχει τεθεί από την 12^η Νοεμβρίου 2021 ο νέος νόμος 4855/2021, ο οποίος τροποποιεί πλήθος διατάξεων του Ποινικού Κώδικα και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας.

Ενδεικτικά:

• Αναβαθμίζονται σε κακουργήματα μείζονος ποινικής απαξίας αδικήματα. Αυστηροποιούνται οι ποινές για τα ειδεχθή εγκλήματα και εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας των ανηλίκων.
• Αναπροσαρμόζεται το πλαίσιο των ποινών, ενισχύοντας τόσο τον αναλογικό όσο και τον αποτρεπτικό χαρακτήρα των προβλεπόμενων κυρώσεων. και προβλέπεται πλέον ως μόνη ποινή η ισόβια κάθειρξη για ορισμένα αδικήματα.
• Εκσυγχρονίζονται διατάξεις του Ποινικού Κώδικα και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας και εναρμονίζονται με τις ευρωπαϊκές συμβάσεις που ρυθμίζουν τα δικαιώματα προστασίας των ανηλίκων και ενηλίκων θυμάτων εγκληματικής δραστηριότητας.

Ειδικότερα οι βασικότερες αλλαγές του νόμου:

Ποινές

- Αυξάνει τις ποινές σε βαριά αδικήματα, καταργώντας τη διαζευκτικότητα (π.χ ισόβια ή κάθειρξη τουλάχιστον 10 ετών), πχ. σε ανθρωποκτονία, εσχάτη προδοσία, ομαδικός βιασμός, θανατηφόρος βιασμός και θανατηφόρα ληστεία. Μόνον ισόβια επιβάλλεται και για τον βιασμό σε βάρος ανηλίκου.

- Ισόβια επιβάλλονται για εμπρησμό δάσους από τον οποίο επήλθε θάνατος έστω ενός ανθρώπου (η προηγούμενη διάταξη προέβλεπε ισόβια για πολλαπλούς θανάτους)

- Αυξάνει το χρόνο παραμονής στις φυλακές για δράστες ειδεχθών εγκλημάτων ήτοι ελάχιστος χρόνος παραμονής επί ισοβίων 18 χρόνια (από 16 χρόνια που ισχύει σήμερα για να υποβληθεί η πρώτη αίτηση)

-Παράλληλα, επαναφέρεται το αδίκημα της αλιείας σε χωρικά ύδατα xωρίς άδεια και αυστηροποιείται η προβλεπόμενη ποινή.

Αναφορικά με τα εγκλήματα κατά της προσωπικής ελευθερίας, γενετήσιας ελευθερίας και οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής, προβλέπεται:

- Αυτεπάγγελτη δίωξη για την προσβολή της γενετήσιας αξιοπρέπειας στον εργασιακό χώρο.

-Αυτεπάγγελτη δίωξη των αδικημάτων κατά της γενετήσιας ελευθερίας σε βάρος ανηλίκων.

- Αποτελούν κακούργημα οι γενετήσιες πράξεις με ανηλίκους (αποπλάνηση ανηλίκων) και η αιμομιξία.

- Αυστηροποίηση των ποινών στο αδίκημα της εμπορίας ανθρώπων. Αν από την πράξη επέλθει ο θάνατος επιβάλλεται ποινή ισοβίου καθείρξεως.

- Η σκοπούμενη βαριά σωματική βλάβη τιμωρείται πλέον (από πρόσκαιρη κάθειρξη έως δέκα έτη) με πρόσκαιρη κάθειρξη από πέντε έως δεκαπέντε έτη.

- Στην έννοια της βαριάς σωματικής βλάβης η αναπηρία και η μόνιμη παραμόρφωση θεωρείται επιβαρυντική περίσταση και αυξάνει την ποινή.

- Επιβαρυντική περίσταση θεωρείται πλέον η τέλεση σωματικής βλάβης σε βάρος υπαλλήλου κατά την εκτέλεση της εργασίας του (π.χ εφοριακών, γιατρών, εκπαιδευτικών κλπ) τόσο κατά την άσκηση των καθηκόντων τους όσο και σε σχέση με την υπηρεσία τους. Αφορά τα αδικήματα της απλής, επικίνδυνης, βαριάς και θανατηφόρας σωματικής βλάβης (308-311 ΠΚ).

Έκτιση ποινής

Για την ποινή της πρόσκαιρης κάθειρξης σε συγκεκριμένα εγκλήματα , όπως πχ του νόμου περί ναρκωτικών (σε διακεκριμένη μορφή), για εγκληματική οργάνωση, τρομοκρατικές πράξεις, ληστεία, εκβίαση, εμπορία ανθρώπων κοκ:

- Αυξάνεται ο χρόνος έκτισης της ποινής (για να δομηθεί δυνατότητα απόλυσης υπό όρο) τα 4/5 της ποινής . Εξ αυτών το 1/3 μπορεί να είναι πλασματικός χρόνος( μεροκάματα) Άρα, από τα 3/5 (2/5 πραγματική) που ισχύει σήμερα, αυξάνεται στα 4/5( 3/5 πραγματική).

Παραγραφή

Η έναρξη της παραγραφής για αδικήματα σε βάρος ανηλίκων θα ξεκινά με την ενηλικίωση όπως ισχύει σήμερα για τα κακουργήματα.

• Έναρξη παραγραφής για πλημμέλημα κατά της γενετήσιας ελευθερίας σε βάρος ανηλίκου : 18+ 1 = 19 ετών,

• Έναρξη παραγραφής για κακούργημα κατά της γενετήσιας ελευθερίας σε βάρος ανηλίκου : 18+ 3 = 21 ετών.

Ποινική διαδικασία

• Εισάγεται πρόβλεψη για την εξέταση τους παρουσία ψυχολόγου και για τα ενήλικα θύματα των εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας και οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής.
• Λαμβάνεται ιδιαίτερη μέριμνα για τη διασφάλιση των δικαιωμάτων των ανήλικων κατηγορουμένων με τον αυτεπάγγελτο διορισμό συνηγόρου χωρίς δικαίωμα παραίτησης για τα κακουργήματα και τα πλημμελήματα.
• Θεσπίζεται η απόλυτη προτεραιότητα για τη διεξαγωγή της ανάκρισης και την εισαγωγή στο ακροατήριο υποθέσεων εξαιρετικής φύσης ή επί κακουργημάτων που αφορούν εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας και οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής.
• Υποχρεωτική η διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης όταν η πράξη φέρεται να έχει τελεσθεί από ανήλικο.
• Η υποχρέωση του προέδρου του δικαστηρίου για διορισμό συνηγόρου σε όσους κατηγορούμενους δεν έχουν, για τα κακουργήματα και τα πλημμελήματα που τιμωρούνται. με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον τριών (3) ετών.
• Ενημέρωση του κατηγορούμενου και παροχή του αναγκαίου χρόνου προετοιμασίας αυτού, εφόσον το δικαστήριο προσανατολίζεται σε βελτίωση της κατηγορίας ή ορ0ότερο νομικό χαρακτηρισμό.

Από τις ανωτέρω διατάξεις προκύπτει ότι θεμελιώδεις σκοποί του νόμου 4855/2021 είναι η δημιουργία ενός κλίματος ασφάλειας για τους πολίτες αλλά και η αποκατάσταση της πεποίθησης ότι κανένα έγκλημα δεν μένει ατιμώρητο.