Τι είναι ο ν. 4990/2022

Με τον νόμο 4990/2022 ενσωματώνεται στην ελληνική πραγματικότητα η Οδηγία (ΕΕ) 2019/1937 για την προστασία των ατόμων που αναφέρουν παραβιάσεις σε καίριας σημασίας τομείς του Ενωσιακού Δικαίου, όπως στην ενωσιακή νομοθεσία των δημόσιων συμβάσεων, των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, της ασφάλειας των προϊόντων και των τροφίμων, της προστασίας του περιβάλλοντος, της δημόσιας υγείας, της προστασίας των καταναλωτών, της προστασίας των προσωπικών δεδομένων, της ασφάλειας πληροφοριών και του ανταγωνισμού.

Η κάθε εταιρεία υποχρεούται σε συμμόρφωση, εάν απασχολεί ταυτόχρονα 50 ή περισσότερους εργαζόμενους ή δραστηριοποιείται σε τομείς χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, προϊόντων και αγορών, μεταφορών και περιβάλλοντος, καθώς και εάν είναι φορέας που λειτουργεί βάσει απόφασης έγκρισης περιβαλλοντικών όρων ή εάν οι δραστηριότητές του δύνανται από τη φύση τους να προκαλέσουν κίνδυνο για το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία, ανεξάρτητα από τον αριθμό των απασχολούμενων.

Το πεδίο εφαρμογής του νόμου είναι ιδιαιτέρως ευρύ, προστατεύοντας εργαζόμενους τόσο του δημοσίου όσο και του ιδιωτικού τομέα, υποψήφιους, νυν, πρώην και συνταξιούχους εργαζόμενους, απασχολούμενους με συμβάσεις παροχής ανεξάρτητων υπηρεσιών, μετόχους, πρόσωπα της Διοίκησης, ακόμη και εθελοντές.

Ποια είναι η σχετική διαδικασία;

Για τη συμμόρφωση με το νόμο, η εταιρεία οφείλει να προβεί στη:

• δημιουργία εσωτερικών καναλιών και στο διορισμό Υπευθύνου Παραλαβής και Παρακολούθησης των σχετικών Αναφορών («ΥΠΠΑ») για τις αναφορές παραβιάσεων
• συνεργασία με την Εθνική Αρχή Διαφάνειας ως εξωτερικό δίαυλο αναφοράς
• καθιέρωση εσωτερικής διαδικασίας υποβολής και εξέτασης των αναφορών
• τήρηση εμπιστευτικότητας και προστασίας των αναφερόντων από εκδικητικά μέτρα.

Η διαδικασία περιλαμβάνει την υποβολή επώνυμης ή ανώνυμης αναφοράς γραπτώς, προφορικώς στον ΥΠΠΑ ή μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας. Η παραλαβή της αναφοράς επιβεβαιώνεται στον αναφέροντα εντός επτά (7) εργάσιμων ημερών. Στη συνέχεια, και εάν η αναφορά είναι ακατάληπτη ή καταχρηστική, ή δεν αφορά παραβίαση του Ενωσιακού δικαίου, οι Υπεύθυνοι μπορούν να την αρχειοθετήσουν και ο αναφέρων έχει το δικαίωμα να επανυποβάλει την αναφορά στην Εθνική Αρχή Διαφάνειας.

Οι Υπεύθυνοι παρακολουθούν και επικοινωνούν με τον αναφέροντα, ζητώντας περαιτέρω πληροφορίες, αν απαιτείται, και προβαίνουν σε αναγκαίες ενέργειες για την επίλυση της αναφοράς. Η διαχείριση μιας αναφοράς πρέπει να ολοκληρώνεται εντός λογικού χρονικού διαστήματος, με ανώτατο όριο τους τρεις μήνες από την παραλαβή της. Οι Υπεύθυνοι ενημερώνουν τον αναφέροντα για τις ενέργειες που έχουν αναληφθεί και παρακολουθούν την προστασία του, η οποία παρέχεται υπό την προϋπόθεση ότι «είχε βάσιμους λόγους να θεωρεί ότι οι πληροφορίες σχετικά με τις αναφερόμενες παραβιάσεις ήταν αληθείς και εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του Νόμου».

Ο δικηγόρος ως ΥΠΠΑ και συνεργάτης της εταιρείας

Ο ΥΠΠΑ μπορεί να είναι εργαζόμενος του φορέα ή τρίτο και εξωτερικό πρόσωπο. Και για τις δύο περιπτώσεις θα πρέπει να εξασφαλίζεται η αμεροληψία του τόσο κατά το στάδιο του διορισμού του, όσο και κατά την άσκηση των καθηκόντων του και την εξέταση επιμέρους αναφορών. Αναλαμβάνει εκπαιδευτικές δράσεις για το προσωπικό, συντάσσει τη σχετική εσωτερική πολιτική, είναι το σημείο επικοινωνίας για την υποβολή αναφορών, μεριμνά για την εξέτασή τους και για την προστασία των αναφερόντων από αντίποινα και τηρεί την εμπιστευτικότητα και το απόρρητο, με εχέγγυα ανεξαρτησίας και αμεροληψίας.

Ως δίαυλος αναφοράς, ικανός να εξετάσει επιτυχώς πιθανές παραβιάσεις ενωσιακού δικαίου και παράλληλα σε θέση να τηρεί την εμπιστευτικότητα και το απόρρητο των δεδομένων τα οποία καλείται να επεξεργαστεί, ένας δικηγόρος που γνωρίζει την καθημερινότητα του φορέα αποτελεί μία επιλογή-κλειδί ως ΥΠΠΑ για την ευημερία της εταιρείας.